1-تیتراژ پایانی

اگر یک سریال داخلی را تماشا می‌کنید که خواننده‌ی تیتراژ پایانی آن یکی از بین احسان خواجه امیری، رضا یزدانی و مجید اخشابی نبوده، یا آن سریال قبل از انقلاب شکوهمند اسلامی ساخته شده یا اصلا ایرانی نیست.

2-الگوی حدس مثبت یا منفی بودن از روی شغل

آن شخصیت سریال که نمایشگاه فرش داشته باشد، شخصیتی مثبت و آرام و قابل اعتماد دارد به علاوه‌ی یک ریش آنکادر شده و یک دست کت شلوار گشاد. برعکس، اگر یک شخصیت، نمایشگاه ماشین داشت، شخصیت منفی ماجرا بوده و از آن هفت خط‌های روزگار است که از قضا هفت تیغه یا دارای ریش پروفسوری (بزیِ سابق) و ملبس به یک دست کت شلوار براق تنگ است.

3-الگوی حدس مثبت یا منفی بودن از روی اسم

اسامی اصیل ایرانی مانند کوروش، داریوش، بهروز و غیره همیشه متعلق به خلافکاران و ساواکی‌ها بوده و از آن سمت اسامی اسلامی و عربی مانند احمد و حاج محمدتقی به شخصیت‌های نورانی و مثبت سریال اشاره دارد.

4-الگوی حدس مثبت یا منفی بودن شخصیت‌های زن

اگر بازیگر مونث داستان، سه روسری یا مقنعه را روی هم پوشیده باشد، شخصیت مثبت بوده و اگر فقط دو روسری رو بپوشد و یک شال روی این دو بیندازد، شخصیت منفی ماجرا است که غالبا هم نقشش از راه بدر کردن شوهرِ آن زن سه مقنعه‌ای است.

5-انتهای راهرو سمت راست

اتاقی که در انتهای راهرو، سمت راست قرار دارد، مرکز مداوا و بستری شدن تمام بیماران مبتلا به امراض عفونی، ویروسی، خونی، بالینی، روانی و میکروبی است. گاها دیده شده بعضی سینماگران ساختارشکن و خوش فکر، انتهای راهرو سمت راست را به انتهای راهرو سمت چپ تغییر داده و موجب راه‌اندازی موجی نو در تاریخ سینما و تلویزیون شده‌اند.

6-امام جماعت مسجد

امام جماعت مسجد، همان که از ابتدا با جوانان شوخی می‌کند و رفیق است، همان که همیشه کول و آپدیت است و لبخند به لب دارد و حوصله‌اش سر نمی‌رود، همیشه اوست که در انتهای سریال‌های سوپرنچرال ایرانی بر شیطان کرار فائق می‌آید یا راه پیروزی را به شخصیت اصلی سریال نشان می‌دهد. چیزی شبیه به ون هلسینگ، دامبلدور، برانابوس، و حتی گاندولف.

7-ارائه‌ی طرح‌های صنعتی پیشرو در تکنولوژی

کنار جنگولک بازی‌های شخصیت‌های اصلی سریال، معمولا یک شخصیت فرعی هم حضور دارد که با همکاری یکی دو نفر از شخصیت‌های اصلی در حال توسعه‌ی طرحی صنعتی هستند که قرار است انقلابی عظیم و ضخیم در تکنولوژی روز دنیا به راه انداخته و در حین زدن مشتی محکم به دهان استکبار جهانی، ایران را در آن عرصه تبدیل به گولاخ بلامنازع دنیا کند.

8-روابط بین زوجین با بهره گیری از تکنولوژی‌های به روز

اگر شوهر پس از برگشتن به خانه به زنش بگوید که “خانوم یه چاییِ لب‌سوزِ لب‌دوز برامون می‌ریزی؟” یا “به به! آفتاب از کدوم طرف در اومده؟ خانوم خیلی وقت بود برامون قرمه‌سبزی درست نکرده بودیا!” شک نکنید که فردا عیال محترمه با وضعیت ماه ششم حاملگی از خواب بیدار می‌شود.

حالت دوم وقتی است که زن (با سه روسری و دو دست مانتو) و شوهر (با کت شلوار) هر کدام به اتاق خواب خود می‌روند که بخوابند. نیمه شب یکی از این دو نفر بیدار شده و در کمال تعجب (!!!) می‌بیند که تنهاست و همسرش روی تخت حضور ندارد و نگران می‌شود که بلایی سرش نیامده باشد.

9-دیالوگ‌های جاودانه

دیالوگ‌هایی از نظیر:

پدر و پسر خوب خلوت کردینا (مادر خانواده خطاب به پدر و پسری که سر یک داف که پسر عاشقش شده، به صورت درگوشی بحث می‌کنند و به محض ورود مادر، بحث را عوض کرده و از کسادی بازار صحبت می‌کنند)

از الان باید بیشتر مواظب خودت باشی، لااقل به خاطر این بچه! (خطاب به زنی که شب قبل برای شوهرش چایی دم کرده یا قرمه سبزی بار گذاشته)

حاضرم هرچی دارم بدم و عوضش یه لحظه آرامش داشته باشم (بازیگر مردی که حین گفتن این دیالوگ دست‌هایش را به صورتِ مشت کرده به دیوار می‌کوبد و همه چیز، از خونه و ماشین شاسی بلند و 5 تا زیدِ کراس آور بگیرید تا کارخونه و شرکت خصوصی، دارد و همین پول و اموال آرامش را از او گرفته و به باجناقش حسودی می‌کند که به جز تاپاله‌ی شترِ نابالغ هیچ ندارد ولی هر روز با زن و بچه‌هایش خوش است و دلقک بازی درمی‌آورد)

10-تابوشکنی و غافلگیری‌های یهویی

به عنوان مثال گاهی در کمال تعجب و نوآوری می‌بینیم که یکی از شخصیت‌های محجبه، نفش منفی درمی‌آید و در این حالت از شدت شگفتی کف و خون بالا می‌آوریم.

و یا حتی شده که در ماشین یکی از شخصیت‌های منفی، قسمتی از یکی از آهنگ‌های سیاوش قمیشی یا ابی پخش شود و همین که به لحظه‌ی خواندن می‌رسیم، تلفن همراه این شخصیت زنگ خورده و او آهنگ را قطع می‌کند تا جواب دهد. به این صورت هم کول بودن کارگردان در چشم مخاطب فرو می‌رود و هم مشکل مجوز و سانسور پیش نمی‌آید. به جرأت می‌توان گفت این حرکت، بزرگ‌ترین تابوشکنی صداو سیما پس از انقلاب بوده است.

11-اسم دختر و نام سریال

اگر می‌خواهید بدون کم‌ترین زحمت و خلاقیتی، پول به جیب بزنید، یک اسم دخترانه را به صورت تصادفی انتخاب کرده و روی سریال خود می‌گذارید. سپس برنامه‌های ماه عسل، سیندرلا، اوشین، حنا دختری در مزرعه، جودی ابوت، بینوایان، باخانمان و امثالهم را از آرشیو صدا و سیما بیرون کشیده، گریه‌دار ترین صحنه‌ها را در ذهن حفظ کرده و به صورت سناریوی اصلی سریال خود درمی‌آورید. دقت کنید که هر چقدر شخصیت اصلی سریال (همان که اسمش به عنوان اسم سریال انتخاب شده) بیشتر به فنا برود، شما امتیاز بیشتری گرفته و به مرحله‌ی بعد می‌روید. درود

زمانی بود که به علت در دسترس نبودن و ناشناخته بودن اینترنت، گزینه‌های ما برای تماشای سریال و فیلم‌های انگلیسی زبان بسیار محدود بود. اگر قصدمان فیلم دیدن بود، از ویدئو کلوپ اجاره می‌کردیم (به شرط وثیقه گذاشتن مبالغ هنگفت، تسلیم شناسنامه به صاحب مغازه، داشتن ضامن بانکی معتبر، عدم سوء سابقه، خوش‌نامی در محل، گذراندن مراحل استشهاد محلی و یافتن 4 شاهد عاقل و بالغ که تأیید کنند ما را تاکنون در حال فسق و فجور و ساقی‌گری در محل ندیده‌اند) و حال، به شرط خش‌دار نبودن سی‌دی (یا نوار وی اچ اس) و گرفتن رخصت از پدر و ضمانت دادن که دستگاه ویدئو اگر یک ساعت متوالی روشن بماند، نه خودش خراب می‌شود نه تلویزیون را می‌سوزاند، به تماشای فیلمی می‌پرداختیم که 130 دقیقه زمان آن توسط شوگرعموهای سانسورچی به 50 دقیقه (آن هم با احتساب تیتراژهای آغازین و پایانی) تبدیل شده بود و سه روز باید فکر می‌کردی تا بتوانی صحنه‌های بریده شده را به هم بچسبانی و دقایق میان‌شان را حدس بزنی تا بلکه متوجه شوی داستان فیلم از چه قرار بوده است.

اما اوضاع برای سریال‌ها به مراتب پیچیده‌تر بود؛ اگر با تماشای سمندون از ترس یا با دیدن خداوند لک‌لک‌ها را دوست دارد از کسالت نمی‌مردیم، می‌توانستیم سریال‌هایی مانند پزشک دهکده یا اوشین را برای بار صدم نگاه کنیم که 99 درصد اوقات گریه‌دار و یک درصد باقی هم شاد یا کمدی بودند. هیچ گزینه‌ای برای دیدن سریال‌های خارجی نبود.

حالا ولی زمانه و به تبع آن، سرگرمی‌ها هم تغییر کرده است. دیگر ستایش و نرگس و … (نسخه‌های پراید شده و تضعیف شده‌ی اوشین) تنها انتخاب ما نیستند. با چک کردن سایت‌های دانلود فیلم و سریال می‌توانیم هر چه بخواهیم و ذائقه‌مان طلب کند، بدون سانسور و چسب زخم دانلود و نگاه کنیم. مطمئن هستم که سریال‌های معروف خارجی را بهتر و بیشتر از من دنبال کرده‌اید. پس یکراست سراغ کلیشه‌هایشان می‌روم؛ کلیشه‌هایی که تکرار بیش از حدشان برای تمام مخاطبین زجرآور شده است.

1-کلیشه‌ی برگشت از مرگ:

از دردآورترین کلیشه‌ها. هسته‌ی آن هم به این صورت است که شما به فرض 20 شخصیت اصلی و نیمه اصلی در سریال خود دارید. این شخصیت‌ها به مرور و با زرنگی بازیگران یا نویسندگان، نیمچه محبوبیتی میان بینندگان کسب کرده‌اند. بنا به اقتضای سناریو مجبور می‌شوید هر چند قسمت یکی از این شخصیت‌ها را به مرگ طبیعی یا غیر طبیعی بمیرانید. حال یک مشکل بزرگ دارید؛ داستان را در ادامه چگونه پیش ببرید؟ یا باید خلاقیت و شجاعت به خرج دهید و بازیگران جدیدی را به روی صحنه بیاورید یا از ساده‌ترین راه استفاده کنید. یعنی بعضی یا حتی تمام شخصیت‌های کشته شده را به زندگی برگردانید و به نوعی قانون بقای شخصیت را پیاده کنید.

به عنوان مثال شما از آن 20 شخصیت که ابتدای این بند گفتم، 5 شخصیت را در فصل اول می‌کشید. 5 شخصیت دیگر را در فصل دوم می‌کشید. حال که نه حوصله دارید نه خلاق هستید و نه ریسک کاهش مخاطبان را به جا می‌خرید، آن 5 شخصیت که در فصل اول مرحوم شدند را در همان فصل دوم و پس از کشته شدن 5 نفر دوم (ترجیحا در انتهای اپیزودی که این 5 نفر دوم می‌میرند) را به زندگی برمی‌گردانید. و این چرخه همان طور ادامه دارد تا سریال به فصول 20 یا 30 هم برسد. از نمونه‌های این سریال‌ها می‌شود به خاطرات خون‌آشام یا  ارو  اشاره کرد.

2-کلیشه‌ی کارآگاه بازی:

شخصیت اصلی سریال شما به دلایل علمی یا ماورایی قدرت‌های مافوق بشری به دست می‌آورد. در همان قسمت اول سریال، به صورت تصادفی (کاملا تصادفی) با یک پلیس یا کارآگاه جنایی (ترجیحا پلیسی که در دایره‌ی قتل فعالیت می‌کند) آشنا شده و با جلب اعتماد این پلیس (این جلب اعتماد حتما باید در دقایق پایانی قسمت اول صورت بگیرد وگرنه امتیاز این مرحله را از دست داده و گیم‌آور میشوید) تبدیل به دستیار وفادار او می‌شود (در این جا بعضی سریال‌ها خلاقیت به خرج داده و عنوان دستیار را به مشاور تغییر داده‌اند!!). حال، این شخصیت در خلال حل کردن راز قتل‌ها، که به شکل عجیبی یک قسمت در میان به راز قدرت‌های مافوق بشری او مرتبط است، در صدد کسب اطلاع از گذشته یا آینده‌ی خود است. در این جا باز هم شاهد خلاقیت وافر نویسندگان می‌شویم؛ بعضی سریال‌ها به دنبال این هستند که چه کسانی و چرا با آزمایشات خود باعث شده‌اند شخصیت اصلی دارای قدرت فوق بشری شود، مابقی هم در صدد کسب اطلاعات لازم از دشمنان (بیگ باس) شخصیت اصلی هستند و این که نقشه‌ی این دشمن کرار برای کشتن یا نابود کردن شخصیت سریال چیست.

از نکات بارز اکثر این سریال‌ها این است که معمولا تمام عالم و آدم متوجه غیرعادی بودن و یا ماورایی بودن شخصیت اصلی می‌شوند به جز همان پلیسی که همکار این شخصیت شده است. مثال‌های بارز برای این کلیشه بسیار زیاد است؛ از لیمیت‌لس بگیرید تا لوسیفر، آی زامبی، گریم و حداقل 40 یا 50 سریال دیگر.

3-کلیشه‌ی سوپرمن‌طورانه

در سریال‌های مبتلا به این کلیشه که اغلب اکشن هستند، می‌بینیم که هنگامی که شخصیت اصلی به هر دلیلی (یا زخمی شده، یا توبه کرده که دعوا نکند، یا هر دلیل آبکی دیگر) نمی‌تواند مانند همیشه هرکول بازی دربیاورد، یک پسر جوش جوشی ریقو یا یک دختر لوس و لاغرمردنی که از اعضای خانواده یا دوستان صمیمی او است، با دو جلسه تمرین و بدون آن که حجم و فرم عضلات و فیزیک بدنی‌اش تغییر کند، تبدیل به رستمی می‌شود که حتی خود دیو سفید هم از دیدن او پوشک‌لازم می‌شود. نمونه‌های این کلیشه آن قدر زیاد است که از ذکر مثال خودداری می‌کنیم.

4-کلیشه‌ی الهه‌ی بخشش

در این کلیشه، شخص مورد نظر پس از فاش شدن خیانت (خیانت عشقی یا جاسوسی برای دشمن) پارنترش، نه تنها او را ‌می‌بخشد، بلکه در زمان خیانت‌های بعدی (شک نکنید که هیچ گاه در روابط عشقی سریال‌ها خیانت با یک بار لو رفتن متوقف نمی‌شود و بارها تکرار می‌شود تا خنگی و مهربانی بیش از حد شخصی مورد خیانت واقع شده روی ذهن ما رژه برود) آن کسی که خیانت کرده، طلبکار می‌شود که : “تو که اولین بار مرا بخشیدی، چرا در دفعات بعدی باز هم از لو رفتن خیانت‌های من شوکه و ناراحت می‌شوی؟”

در این گونه سریال‌ها خیانت و بی وفایی نه تنها خللی در روابط عاشقانه و کاری ایجاد نمی‌کند، بلکه سبب تقویت بنیان خانواده و گروه هم می‌شود!!

5-کلیشه‌ی دختر شایسته

دختری که تمام موجودات مذکر حیران و سرگشته‌ی زیبایی و نجابت او شده‌اند، باید میان یک پسر پولدار خوش‌قیافه و خوش‌هیکل (که تازگی‌ها وارد زندگی دختر شده) و یک پسر فقیر خوش‌قیافه و خوش‌هیکل (که معمولا کراش قدیمی و دوست و همبازی دوران بچگی این دختر هم بوده) یکی را به عنوان برنده‌ی مناقصه و پارنتر خود انتخاب کند. این دختر پس از ماجراهای بسیار که در این ماجراها هر یکی از دو پسر حداقل یک بار جان دختر را نجات می‌دهند، پسر فقیرتر را انتخاب می‌کند ولی  هیچ گاه از انجام روابط جنسی ملو با پسر پولدار غافل نمی‌شود؛ این روابط هم غالبا اوقاتی اتفاق می‌افتدکه دختر شاه پریون قصه با پسر فقیر دعوایش می‌شود و در پایان دعوا به آن پسر می‌گوید “دونت تاچ می” و گریه کنان مثلا برای درد دل به خانه‌ی پسر پولدار می‌رود که به شکل کاملا تصادفی در آن شب خالی است. حتی اگر آن پسر پولدار خودش همسر یا پارتنر داشته باشد.

کلید این مدل سریال‌ها هم این است که دختر مورد نظر حتما باید در تمام شهر و حتی‌المقدور تمام کشور، محبوب عالم و آدم باشد. یا خبرنگار شجاعی باشد که بدون ترس رسوایی‌های قدرتمندان شهر را منتشر کرده یا به سبب کمک به فقرا و نیازمندان، تبدیل به نمونه‌ی زنده‌ی مادر ترزا شده و یا حداقل همان سال عنوان ملکه‌ی زیبایی یا ملکه‌ی پرام را کسب کرده باشد.

از شما همراهان عزیز برای خوندن این مطلب تشکر می‌کنیم و دوست داریم نظرات ارزشمندتون رو با ما در میون بذارید. اگر کلیشه‌ای در ذهن‌تون هست، بگید. یا مثال‌هایی که برای هر کدوم از این کلیشه‌ها در خاطرتون مونده. همچنین در صورت استقبال از این مطلب، ادامه‌ی همین مطلب و کلیشه‌های سریال‌های ایرانی و فیلم‌های سینمایی هم منتشر خواهد شد.